نگاهی به سیر تاریخی ترانه های محلی لارستان

 سه استاد برجسته اهل لار درزمینه موسیقی‌های ایرانی و محلی پژوهش‌هایی انجام داده‌اند که به‌طور مختصر و موجز به هر یک از فعالیت‌هایشان می‌پردازیم.

 

احمد پژمان متولد 1314 در لار است که بعد از اتمام تحصیلات اولیه¬اش به تهران رفت. در رشته زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران تحصیلاتش را شروع می¬کند و بعدازآن در وین، مرکز موسیقی جهان بورسیه می¬شود و دوران فوق‌لیسانس را در رشته آهنگ‌سازی می گذراند.

 

سال 45 به ایران برمی‌گردد و در سال 50 به‌عنوان رهبر ارکستر و استاد دانشگاه به فعالیت می‌پردازد. و در سال 53 برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری به کلمبیا می رود.

 

بعد اتمام دوره دکترایش به‌طور پراکنده در دانشگاه تهران به تدریس مشغول می¬شود، ولی سبک موسیقی‌ای که به وجود آورد بیشتر سبک ارکسترال است.

 

از بهترین کارهای پژمان می‌توان به موسیقی‌های فیلم اشاره کرد. ولی آلبومی درزمینه موسیقی محلی به نام «همه شهر ایران» دارد. یکی از برجسته‌ترین کارهای او سرود معروفی است که برای لارستان کارکرده؛ شاید به دلیل دینی که به مردم لار داشته است، این سرود را ارائه داد.

 

عطاالله جنگوک متولد 1327 در لار که برای اهالی منطقه جنوب، شهرت بیشتری دارد. جنگوک از نوجوانی علاقه زیادی به تار داشته است. سال 53 وارد دانشکده هنرهای زیبا می¬شود و در کلاس علی‌اکبر شهنازی حضور می¬یابد. از هم دوره‌ای‌هایش در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی می¬توان از پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده نام برد.

 

بعد از انقلاب اولین کارش را در سال 62 به نام «پرستاره» بیرون داد که در این کار از محمدرضا حقیقی، خواننده محلی لاری، استفاده کرده است.

 

این آلبوم باعث شد موسیقی جنوب فارس شناخته شود و از خواننده¬ای بومی برای خواندن اشعارش استفاده کرد که بی‌شک انتخاب هوشمندانه¬ای بوده است. 

 

میخوام بِ رَم خُونِیِ وِلُم

کِسی نَ کُن مَنِ دِلُم

هَر کَس کُنهِ مَنِ دِلُم

دِلِش بشِ مسِّ دِلُم

گُلَم، گُلَم یار گُلابَتون

پیرَن هَریر، شَلوار کَتون

 

                                          میخواهم بروم خانه ولم

                                          کسی نکند منع دلم 

                                            هرکس کند منع دلم

                                            دلش بشود مثل دلم

                                             گلم، گلم یار گلابتون

                                       پیراهن حریر، شلوار کتون

***

زمینامون ترک ترک

رو زخمامون هزارنمک

بزار بیاد آهای فلک

یه ابر خیس با این ترک

بزار بزنه نم نم بارون

بزار تازه شه روح بیابون

 

 

بیشتر اشعاری که در آن  زمان سروده می¬شد، تحت تأثیر جنگ بوده است و می‌توان آن را یک‌جور لالایی خواند. متأسفانه در اشعار لاری محتوای مناسبی وجود نداشته و جنگوک مجبور بوده از این اشعار استفاده کند.(این اشعار در کتابی به نام «بیست ترانه محلی فارس» ثبت‌شده است.)

 

جنگوک بعدازاین آلبوم، موسیقی محلی دیگری به نام «مال کنون» که موسیقی بختیاری است، با صدای بهمن علاءالدین(مسعود بختیاری) کارکرده است که بهترین موسیقی محلی سال 67 شد و به آن دیپلم افتخار هم تقدیم شد. با این اوصاف جنگوک بیشترین تأثیر در موسیقی محلی و سنتی داشته است.

محمدرضا درویشی متولد 1334 در شیراز و از پدری اهل گراش است. در سال 53 وارد دانشکده هنرهای زیبا و سال 57 فارغ‌التحصیل می¬شود و بیشتر به پژوهش در موسیقی می¬پردازد. او از شاگردان پرتاثیر احمد پژمان بوده و در ابتدای کارش به موسیقی فیلم می¬پرداخته است.

 

دو کتاب به نام‌های «بیست ترانه محلی فارس»  و دایره المعارف «سازهای ایرانی» از مهم‌ترین خدماتی است که انجام داده است و یکی از وسواس‌هایی که در موسیقی محلی داشته است این بوده  که موسیقی اقوام ماندگار بماند. در کتاب بیست ترانه محلی به ترانه‌های لاری و ازجمله ترانه معروف به «گلابتون» هم اشاره‌شده است. 

 

علاوه بر این سه استاد برجسته، افراد دیگری هم در موسیقی تأثیرگذار بوده‌اند. غلام ظریف و اصغر محمدی(جهرمی) که از نوازنده‌های قدیمی هستند و گمنام مانده و در حوزه موسیقی‌های محلی کارکرده‌اند. به‌طورکلی بیشتر موسیقی¬های محلی فارس تأثیر گرفته از ایل قشقایی بوده¬اند و آهنگ-هایی هم که نواخته می‌شد، به دلیل جنگ‌های فراوانی که در طول سال¬ها داشته¬ایم، درون‌مایه غم دارد. همچنین آوازهایی از دشتستان فارس و بوشهر باقی‌مانده است که در اشعار منطقه ما هم دیده می¬شود.

	خبر نگار :