شورای امنیت در سینی طلا!

۱) اداره جلسه شورای امنیت توسط رؤسای جمهوری امریکا امر نادری است اما بی‌سابقه‌ نیست. پیش از این باراک اوباما در زمان ریاست‌های دوره‌ای امریکا بر شورای امنیت دو بار این مسئولیت را برعهده گرفته بود. اما آنچه جلسه پیش رو را اندکی متفاوت می‌سازد موضوعی است که دونالد ترامپ برای جلسه خود انتخاب کرده است. معمولاً این قبیل جلسات برای رسیدگی به موضوعات فراگیر و کلی - از قبیل گروه‌های مسلح غیردولتی یا موضوع عدم اشاعه - برگزار می‌شود. این بار دونالد ترامپ مشخصاً موضوع ایران را انتخاب کرده است.

 

۲) هدف امریکا از انتخاب این موضوع فضاسازی روانی و ایجاد یک اجماع بین‌المللی در سطح بالا - ولو ظاهری - علیه ایران خواهد بود. به همین خاطر، دولت ترامپ تلاش خواهد کرد اتهامات و مواردی را در مورد ایران در شورای امنیت مطرح کند که از یک سو افکار عمومی را بشدت تحت تأثیر قرار دهد و از سوی دیگر نقض حقوق بین‌الملل - بویژه نقض قطعنامه‌‌های الزام‌آور شورای امنیت - تلقی شود.

 

از این‌رو - در کنار اتهامات کلی همیشگی درباره حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوق بشر و تهدید به نابودی اسرائیل - اتهامات دقیق‌تر و حقوقی‌تری از قبیل مشارکت و مسئولیتِ ایران در حملات شیمیایی در سوریه، مشارکت و مسئولیتِ ایران در حملات حوثی‌های یمن به عربستان سعودی، انتقال غیرقانونی سلاح از جانب ایران به گروه‌های غیردولتی در منطقه (بویژه در عراق و یمن و لبنان) و همچنین فعالیت‌های موشکی ایران - با این ادعا که این اقدامات همگی ناقض قطعنامه‌های شورای امنیت هستند - از محورهای اصلی صحبت‌های رئیس جمهوری امریکا خواهد بود. علاوه بر اینها، به احتمال زیاد، موضوع مشروعیت تحریم‌های نفتی و همچنین حق جمعی امریکا و جامعه جهانی در برخورد نظامی با ایران در صورت بستن تنگه هرمز یا ایجاد اختلال در تردد کشتی‌های نفتکش نیز مطرح خواهد شد.

 

۳) طبیعتاً، برای ایجاد اجماع در شورای امنیت، دولت امریکا از هم‌اکنون نیازمند آماده‌سازی دولت‌ها و افکار عمومی است. به همین خاطر، به احتمال قوی در هفته‌های پیش رو شاهد یک فراخوان تبلیغاتی بسیار گسترده درباره اتهام به‌کارگیری سلاح شیمیایی در ادلب و کشتار شهروندان سوری توسط ایران خواهیم بود. اتهامات دیگری که در روزهای گذشته در سطح رسانه‌ها مطرح شد نیز - مانند اتهام اخیرِ ارسال سلاح از طریق هواپیماهای مسافربری ایرانی به لبنان - در همین راستا قابل بررسی است. باید انتظار داشت این موج حملات در روزها و هفته‌های آینده بشدت افزایش یابد.

 

۴) اما برگزاری چنین جلسه‌ای از جانب امریکا - آن هم در عالی‌ترین سطح - برای واشنگتن خالی از ریسک نیست. طبق آیین‌نامه شورای امنیت، دولتی که در این نهاد هدف و مورد بحث قرار گرفته است، می‌تواند در جلسه حضور پیدا کند و از موضع خود دفاع کند.

 

در نتیجه، دولت ایران نیز می‌تواند - در بالاترین سطح - در جلسه‌ای که دونالد ترامپ اداره خواهد کرد شرکت نموده و مواضع سلبی و ایجابی خود را به تأثیرگذارترین شکل بیان نماید. این بدین معنی است که ایران می‌تواند از فرصت استفاده کرده و این جلسه را به جلسه مؤاخذه امریکا در مورد نقض برجام، نقض قطعنامه ۲۲۳۱، اخلال در نظام حقوق بین‌الملل، بی‌اعتبارسازی و تعرض به ساحت نهاد‌های بین‌المللی، نقض اصول و قواعد مربوط به مذاکره و انعقاد معاهدات بین‌المللی و همچنین بکارگیری تحریم‌های غیرقانونی فرامرزی - که در مورد تک‌تک آنها اجماع وسیعی در سطح بین‌المللی وجود دارد - تبدیل کند و در عمل دولت‌های عضو شورای امنیت را ناچار به اتخاذ مواضع اصولی به نفع خود نماید.

 

ایضاً ایران می‌تواند از تریبون شورای امنیت برای طرح موضوع ایجاد سازوکارهای مالی بین‌المللی مستقل از امریکا و همچنین تکرار پیشنهاد دکتر ظریف - مبنی بر تشکیل مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای - استفاده کند و این پیشنهاد را در مقابل طرح غیرمنطقی، غیربومی و غیرواقع‌بینانه مایک پمپئو (موسوم به مطالبات دوازده‌گانه) قرار داده و جامعه جهانی را به داوری درباره این دو راه‌حل برای صلح و امنیت منطقه فراخواند.

 

در واقع، برگزاری جلسه‌ای با موضوع ایران در شورای امنیت - آن هم با حضور شخصرئیس جمهوری امریکا - قمار خطرناکی است که با جایگاه، اعتبار و موقعیت کنونی دولت ترامپ در سطح بین‌المللی - و همچنین با موضع بسیار قوی و متقن ایران - همخوانی چندانی ندارد. در نتیجه جا دارد در داخل کشور از هم‌ اکنون در مورد چگونگی بهره‌برداری از این فرصت طلایی گفت‌وگو شود.